I. Giới thiệu: Sự thật đằng sau lợi nhuận thương mại điện tử

Trong thời đại bùng nổ của thương mại điện tử (TMĐT), nhiều người nhìn nhận đây là một “mỏ vàng” cho các nhà bán hàng. Tuy nhiên, đằng sau những con số doanh thu ấn tượng lại là một thực tế ít người để ý – các chi phí ẩn trong quá trình vận hành. Đây là góc khuất tài chính khiến nhiều nhà bán hàng thua lỗ dù lượng đơn hàng vẫn đều đặn tăng. Việc hiểu rõ và kiểm soát những khoản chi phí này là chìa khóa để tối ưu lợi nhuận và phát triển bền vững.

II. Các loại chi phí ẩn phổ biến trong thương mại điện tử

a. Chi phí nền tảng và hoa hồng sàn thương mại điện tử

1. Phí cố định và biến đổi: Hầu hết các sàn TMĐT như Shopee, Lazada, Tiki, Amazon đều thu phí hoa hồng cho mỗi đơn hàng thành công, dao động từ 5% đến 20%. Ngoài ra, còn có các loại phí khác như phí thanh toán, phí vận hành gian hàng, phí dịch vụ khách hàng…

2. Chi phí quảng cáo nội sàn: Để hiển thị sản phẩm trong top tìm kiếm, nhà bán thường phải chạy quảng cáo nội bộ như Shopee Ads, Lazada Sponsored Product, khiến chi phí đội lên đáng kể nếu không kiểm soát tốt.

b. Chi phí logistics và hoàn trả

1. Phí giao hàng và chiết khấu của bên vận chuyển: Nhiều đơn vị vận chuyển có bảng giá hấp dẫn, nhưng khi cộng thêm phí phụ thu (giao vùng xa, cân nặng sai, địa chỉ sai), tổng chi phí vận chuyển tăng cao hơn dự kiến.

2. Chi phí hàng hoàn: Tỷ lệ hoàn hàng cao là “cơn ác mộng” cho nhà bán. Mỗi lần hoàn hàng, không chỉ mất chi phí vận chuyển hai chiều, mà sản phẩm còn có thể bị hư hại hoặc không thể bán lại, gây tổn thất lớn.

c. Chi phí xử lý đơn hàng và nhân sự

1. Lao động thủ công và outsourcing: Nhiều nhà bán thuê ngoài kho bãi, đóng gói, xử lý đơn hàng. Các khoản chi nhỏ lẻ tích lũy thành chi phí lớn, đặc biệt nếu không có quy trình kiểm soát chặt chẽ.

2. Chi phí phát sinh do sai sót: Việc giao nhầm hàng, thiếu hàng, hoặc giao trễ gây ra tổn thất từ việc phải gửi lại đơn hoặc hoàn tiền cho khách, ảnh hưởng uy tín và tài chính.

d. Chi phí marketing và khuyến mãi

1. Khuyến mãi “bắt buộc” từ sàn: Các chiến dịch giảm giá lớn như 9.9, 11.11 thường yêu cầu nhà bán tự giảm giá sản phẩm để tham gia, khiến biên lợi nhuận gần như bằng 0.

2. Chi phí quảng cáo ngoài sàn: Chạy Facebook Ads, Google Ads để kéo traffic về gian hàng cũng là một chi phí ẩn nếu không theo dõi chuyển đổi sát sao.

e. Chi phí công nghệ và phần mềm

1. Chi phí thuê phần mềm quản lý: Phần mềm quản lý kho, quản lý đơn hàng, ERP, CRM… đều yêu cầu phí duy trì hàng tháng hoặc theo gói.

2. Chi phí duy trì website: Với các nhà bán có kênh riêng ngoài sàn, chi phí hosting, bảo mật, thiết kế và tối ưu SEO cũng là gánh nặng nếu không sinh lời tốt.

III. Tác động tiêu cực của chi phí ẩn đến doanh nghiệp

a. Ảo tưởng lợi nhuận

Nhiều nhà bán nhìn vào doanh thu mà không theo dõi kỹ từng chi phí nhỏ dẫn đến việc đánh giá sai lợi nhuận thực tế. Một shop doanh thu 1 tỷ đồng/tháng nhưng sau khi trừ đi tất cả chi phí ẩn có thể chỉ còn lời vài triệu, hoặc thậm chí lỗ.

b. Thiếu dòng tiền và mất khả năng mở rộng

Chi phí ẩn khiến dòng tiền bị “rút máu” mỗi ngày. Khi muốn mở rộng quy mô, nhà bán lại thiếu vốn do các chi phí phát sinh ngầm đã “ăn mòn” lợi nhuận.

c. Khó khăn trong định giá sản phẩm

Khi không tính đủ chi phí ẩn, nhà bán thường định giá thấp để cạnh tranh, từ đó tự làm hại biên lợi nhuận. Đây là nguyên nhân khiến nhiều doanh nghiệp TMĐT phải rút lui sau vài năm.

IV. Giải pháp kiểm soát và tối ưu chi phí ẩn

a. Xây dựng bảng chi phí chi tiết theo từng kênh

1. Phân tách chi phí theo từng đơn vị: Bao gồm chi phí nền tảng, vận chuyển, nhân sự, marketing, công nghệ…

2. Tính chi phí theo đơn hàng: Chuyển toàn bộ chi phí về đơn vị nhỏ nhất – từng đơn hàng – để dễ theo dõi và so sánh giữa các sản phẩm/kênh.

b. Tối ưu hoạt động vận hành và logistic

1. Tìm đối tác vận chuyển đáng tin cậy: Chọn đơn vị vận chuyển có chính sách rõ ràng, giảm tối đa tỉ lệ hoàn hàng.

2. Chuẩn hóa quy trình đóng gói, kiểm hàng: Giảm lỗi vận hành, từ đó giảm chi phí xử lý sự cố.

c. Kiểm soát và đo lường hiệu quả quảng cáo

1. Đo ROI cụ thể từng chiến dịch: Sử dụng công cụ đo tracking, UTM, GA4… để biết đâu là kênh hiệu quả, tránh chi tiêu lãng phí.

2. Tận dụng remarketing và email marketing: Giảm chi phí tìm kiếm khách hàng mới, tập trung vào chuyển đổi người cũ.

d. Cân nhắc chiến lược giá và khuyến mãi

1. Không chạy theo cuộc đua giảm giá: Thay vào đó, hãy nâng cao giá trị sản phẩm, cải thiện dịch vụ để giữ chân khách.

2. Tối ưu chiết khấu và chương trình khách hàng thân thiết: Tạo động lực mua hàng lặp lại mà vẫn giữ lợi nhuận.

e. Tận dụng công nghệ miễn phí hoặc giá rẻ

1. Sử dụng phần mềm mã nguồn mở: Ví dụ như Odoo, WooCommerce thay vì các giải pháp đắt tiền ban đầu.

2. Tận dụng công cụ tự động hóa miễn phí: Như Google Sheets + Zapier để quản lý đơn hàng, giúp tiết kiệm chi phí vận hành.

V. Kết luận: Lợi nhuận thực sự nằm ở khả năng quản trị chi phí

Trong thương mại điện tử, doanh thu không đồng nghĩa với lợi nhuận. Chi phí ẩn là sát thủ thầm lặng của rất nhiều nhà bán – những khoản tiền nhỏ lẻ nhưng âm thầm ăn mòn dòng tiền và khả năng sinh lời. Nhà bán hàng thông minh không chỉ biết tăng trưởng doanh số, mà còn phải có năng lực kiểm soát và tối ưu chi phí, đặc biệt là các khoản chi phí không dễ thấy.

Muốn tồn tại và phát triển bền vững trên thị trường TMĐT đầy cạnh tranh, nhà bán cần nhìn thẳng vào “góc khuất tài chính” này để xây dựng chiến lược quản trị hiệu quả, minh bạch và linh hoạt.

Xem thêm tại : Nolimit Agency 

• • Tư duy xây dựng thương hiệu cá nhân.
  • Thị trường Freelance toàn cầu.